Het is iets meer dan vier jaar geleden maar ik herinner het me nog als de dag van gisteren: onze ontmoeting met Tony Fitzjohn. Als je hem op googled, zie je direct foto’s van een jonge versie die met een leeuw knuffelt. Inmiddels is hij 74 jaar maar nog steeds even eigenzinnig en gepassioneerd.
Place of no water
Als begin twintiger reist Tony Fitzjohn vanuit Engeland naar Afrika. In Kenia ontmoet hij George Adamson met wie hij nauw samenwerkt om in Kora leeuwen op te vangen en opnieuw uit te zetten. In 18 jaar zetten ze samen zo’n 30 leeuwen en 10 luipaarden terug in de natuur. Iets wat hem overigens bijna het leven kost, want niet alle leeuwen zijn zo knuffelig…
“Conservation for Africa is not a luxury.
It is a necessity.” -Tony Fitzjohn
Nadat in 1989 George Adamson vermoord wordt, vraagt de Tanzaniaanse overheid hem om Mkomazi over te nemen. Een gebied waar het wild grotendeels verdwenen is door stroperij en overbegrazing van vee. Het is pas nadat Tony de uitdaging heeft aanvaard, dat hij beseft dat de naam Mkomazi “geen water” betekent.
Mkomazi National Park
Onze ontmoeting met Tony Fitzjohn begint met het bezoek aan Mkomazi National Park. Het is een park dat niet op route ligt voor de meeste toeristen en daarom amper bezocht wordt. Wanneer we bij de gate arriveren, worden we bijzonder hartelijk begroet door de parkwachters. We zijn de eerste bezoekers sinds zeven dagen, zien we bij de registratie.
Al rijdend naar onze lodge, de enige die het park telt, merken we ook dat het qua wild niet zo dichtbevolkt is als in andere gebieden die we kennen. En de dieren die we spotten zijn erg schuw. Maar daar waar het aan dieren tekort schiet, maakt het landschap het meer dan goed. Het is groots, met uitgestrekte vlaktes, ruige bergketens en waterpoelen. We zien giraffen, zebra’s en een grote kudde elanden. Maar het zijn vooral de uitzichtpunten die onze adem benemen.
Middagdutje
In de loop van de middag arriveren we bij het huis van Tony Fitzjohn, met een blok Nederlandse kaas als bedankje dat hij ons wil ontvangen. “Mr Fitzjohn is currently taking a nap”, vertelt een van zijn personeelsleden ons. “You can wait for him there”. Tony is niet alleen nog steeds eigenzinnig maar hij is de degene die bepaalt wie hij ontvangt en wanneer. En niets of niemand staat hem zijn middagdutje in de weg.
Wij wachten rustig af en genieten ondertussen van het uitzicht over het park dat we vanaf de veranda hebben. Tony komt na een half uurtje rustig aan wandelen. Zijn huid is bruin en verweerd, de verschillende littekens van zijn wilde verleden nog zichtbaar. Onder zijn T-shirt heeft hij een vreemde bobbel en het eerste dat hij doet is Julian dichterbij wenken om te zien wat het is… Een baby caracal (soort wilde kat) die hij en zijn team een paar dagen geleden in het park gevonden hadden. Weer een kwetsbaar dier dat hij moet opvangen om later in de wildernis uit te kunnen zetten. Net zoals de leeuwen in Kora en zijn weesolifant hier in Mkomazi, de 2-jarige Mr Tembo. En de vele Afrikaanse wilde honden die hij fokt nabij zijn huis.
Wilde honden
We krijgen een rondleiding door het kamp, de werkplaats van de auto’s (grotendeels gesponsord door Suzuki) en de verblijfplaatsen van de wilde honden. Het is indrukwekkend om er zoveel bij elkaar te zien en het fokprogramma is dan ook een groot succes. Inmiddels zijn er al 180 wilde honden geherintroduceerd in Mkomazi en Tsavo, maar ook bijvoorbeeld in het gebied rondom de Kilimanjaro. Ook Julian is duidelijk gefascineerd door de honden, al kijkt hij argwanend naar de paar die los buiten de hekken lopen…
De Afrikaanse wilde hond is een van de meest bedreigde diersoorten ter wereld. Van de 39 Afrikaanse landen waar ze eerst voor kwamen, is hun leefgebied beperkt tot nog maar 14 landen en zijn er niet meer dan 6500 in aantal. Ze staan bekend als efficiënte jagers die hun prooi levend verscheuren.
Reservaat van de zwarte neushoorns
Dan vraagt Tony of we zin hebben om met hem mee te gaan naar de neushoorns. Hij laat een grote zak wortels komen, een lekkernij voor de neushoorns, en we nemen plaats in zijn open Land Rover. Het reservaat voor de zwarte neushoorns is streng afgezet door hoge elektrische hekwerk en gewapende bewakers. Sterker nog, iedere neushoorn heeft zijn eigen verzorger.
Sinds 1970 is de populatie zwarte neushoorns met meer dan 90% afgenomen. Tegenwoordig lever er minder dan 5500 in het wild, waarvan zo’n 130 in Tanzania.
De neushoorns komen vanuit de hele wereld, waaronder Zuid-Afrika, Engeland en dierentuinen in Tsjechië. Door de grootte van het reservaat hebben we natuurlijk geen garantie dat we de neushoorns daadwerkelijk tegenkomen. Maar Tony lijkt er een neus voor te hebben, mede dankzij het feit dat ze extra voer en water krijgen. En natuurlijk heeft hij de wortels om ze nog eens extra te verwennen.
En inderdaad, het duurt niet lang voordat we op twee lompe, grijzen dieren stuiten die ons nieuwsgierig bekijken. Het zijn Grumeti en Zawadi, twee vrouwtjes die in 2012 vanuit een Engels wildpark naar Tanzania zijn overgebracht. Welke overigens beide dit jaar (2019) jongen hebben gekregen. Vol verwondering staat Julian te kijken hoe de neushoorns de wortels uit de hand van Tony eten.
Over het exacte aantal neushoorns dat er rondloopt in het reservaat wil Tony niet uitweiden. Maar, in tegenstelling tot zijn project met de wilde honden, zullen deze dieren nooit de wildernis buiten de elektrische hekken te zien krijgen. De bedreiging is te groot en het risico te reëel dat, zodra ze worden uitgezet, ze binnen no time worden opgespeurd door stropers en neergeschoten. Een trieste wetenschap als je bedenkt hoeveel tijd, moeite en geld er in het rhino project gestopt wordt.
Het is al bijna donker wanneer we bij het huis van Tony arriveren. “If you had arrived earlier, I would have taken you on my plane”, merkt Tony op bij het afscheid. Ja ja, daar komt hij nu mee!
Op WildlifeNOW vind je meer info over de projecten van Tony Fitzjohn in Mkomazi. En wil je meer weten over hoe het allemaal begon met Tony en de leeuwen in Kora, dan is zijn boek “Wilde Haren” zeker een aanrader!
Leuk artikel. Ik heb zijn boek Wilde Haren zojuist gelezen. Geweldig. Als liefhebber van de Afrikaanse savanne en vriend van de Maasai heb ik ook van jullie artikel erg genoten. Zie o.a. http://www.friendsofthemaasai.org
Beste Willem, bedankt voor je reactie. Leuk dat je de Nederlandstalige versie hebt gelezen. En wat een mooi project heb je zelf opgezet. Veel succes en hopelijk kun je zelf weer snel deze kant op reizen.
Ik heb Wilde Haren gelezen, ik vond het een geweldig boek! Het heeft me zo geïnspireerd dat ik er aan zit te denken,om een keer een bezoek te brengen aan Mkomazi, om te zien hoe het allemaal in zijn werk gaat en een goed gesprek met deze man te hebben over het behoud van de natuur en de wilde dieren. Tony lijkt me een bijzonder aardige man.
Hoi Ann, leuk te horen dat je het boek ook gelezen hebt. Een bezoek aan Mkomazi is ook zeker de moeite waard. Alleen is de kans klein dat je Tony hier persoonlijk aantreft, hij heeft Tanzania al enige tijd geleden verlaten. Maar zijn werk is bewonderenswaardig!
Inderdaad, mede gesponsord door de Nederlandse Suzukidealers….geweldig al meer dan 15 jaar. Een groot deel van de dealerorganisatie heeft Tony en Lucy bezocht….indrukwekkend wat hij met zijn team heeft bereikt…..mede dankzij de Suzukidealers Nederland die ook nog ism met “wilde ganzen”, Fentener van Vlissingen, donateurs en ambassadeurs een technische school hebben gerealiseerd…..GEWELDIG !!!!!